ایرج بسطامی در سال ۱۳۳۶ در شهرستان بم از خانواده‌ای هنرمند متولد شد. هر یک از اعضای خانواده او، از جد پدری گرفته تا پدربزرگ و پدر در زمینه خواندن آواز و نواختن سازهای مختلف تجربه داشتند. تولد و رشد ایرج در چنین خانواده‌ای به همراه استعداد ذاتی اش موجب گردید که او از پنج سالگی به خواندن آواز علاقه نشان دهد. این علاقه و پیگیری موجب شد که پدر بزرگ به استعداد شگرف وی در زمینه فراگیری آواز پی برده و بارها به دیگران تأکید کند «او در آینده خواننده بزرگی خواهد شد». از این رو، پدر ایرج کمر همت بست تا این کودک مستعد را در مسیر صحیح آموزش قرار دهد و اینگونه شد که ایرج نخستین معلم آواز خویش را در خانه و در هیئت پدر یافت. ایرج در این سال‌ها ردیف‌های آوازی در مکتب تهران سبک استاد عبدالله خان دوامی را نزد عمویش یدالله بسطامی فرا گرفت و در ادامه و در سن ۲۲ سالگی به جرگه شاگردان محمدرضا شجریان پیوست
از آثار ایرج بسطامی بوی نوروز است که حاصل همکاری او با گروه دستان و آهنگ سازی حمید متبسم می‌باشد و از کارهای به یادمادنی موسیقی ایران است.
ایرج بسطامی با همکاری کیوان ساکت آلبوم‌های فسانه و بی کاروان کولی و با کورش متین، سکوت و با حسین پرنیا آلبوم‌های صوتی خانه بوی گل گرفت، رقص آشفته و حال آشفته و آلبوم تصویری کنسرت بسطامی و گروه همایون (گل‌پونه‌ها ۱) را خلق کرد.
تصنیف گل پونه‌ها (که بسطامی آن را در آلبوم رقص آشفته منتشر کرد اما پس از مرگ بسطامی نسخه‌های دیگری از آن در آلبوم‌های حال آشفته و کنسرت بسطامی و گروه همایون (گل‌پونه‌ها ۱) منتشر شد) پس از مرگ وی در ایران آوازه ملی یافت. تصنیف گل پونه‌ها، معروف ترین اثر با صدای ایرج بسطامی است.
درباره کنسرت گل‌پونه‌ها ۱ این توضیح را می‌توان داد که این اثر تنهاترین اثر تصویری انتشار یافته از ایرج بسطامی است و مربوط به کنسرت ایرج بسطامی و گروه همایون در کرج (اجرا در زمستان ۱۳۷۸) که کنسرت گل‌پونه‌ها نامیده شده است، می‌باشد. این کنسرت شامل دو بخش است و کنسرت گل‌پونه‌ها ۱ (در دستگاه همایون) بخش اول آن است که از سوی انتشارات آواز بیستون تصحیح و به بازار آمده است. بخش دوم این کنسرت که قاعدتا باید آن را کنسرت گل‌پونه‌ها ۲ نامید در دستگاه شور می‌باشد و هنوز انتشار رسمی نیافته است.[۱۰]
البته لازم است ذکر شود که کنسرت گل‌پونه‌ها ۱ تنها ترین اثر تصویری ایرج بسطامی نیست. کنسرت ایرج بسطامی و گروه دستان نیز یک اثر تصویری دیگر از ایرج بسطامی است اما با این تفاوت که این اثر برخلاف کنسرت گل‌پونه‌ها ۱ به صورت رسمی انتشار نیافته و تنها با یک دوربین از رو به رو ضبط شده است. کنسرت بسطامی و گروه دستان در زمستان سال ۱۳۷۱ اجرا شده است.
ایرج بسطامی در سن ۴۰ سالگی به اوج فعالیت خود رسید و در طول ۱۴ سال فعالیت ۱۱ آلبوم موسیقی ماندگار، به یادگار گذاشت. آوازهای ایرج بیش تر بر پایه سنتور بود و در گام‌های بلند هیچ‌کس به مهارت وی نرسید، همچنین آوازهای دشتی و محای او نیز در کرمان و کل ایران دارای شهرت بسیاری است.
از آثار بسطامی که پس از مرگش انتشار یافته‌اند مربوط به اجراهای خصوصی و ضبط‌های خارج از استودیوی او هستند (مثل خزان و آرزو) و طبق آن چه روی جلد آلبوم خزان و آرزو نوشته شده است، نباید انتظار داشت که از کیفیت استاندارد برخوردار باشند. هر چند این آثار پیش از انتشار پالایش و تصحیح شده‌اند.
پس از زمین لرزه بم فاطمه بسطامی (خواهر ایرج) و محمدعلی بسطامی (برادر ایرج) بنیاد فرهنگی هنری ایرج بسطامی را تاسیس کردند و از فعالیت‌های این بنیاد می‌توان به برگزاری تلاش برای معرفی افراد به جامعه، برگزاری مراسم نکوداشت زنده یادان استاد پرویز مشکاتیان و ایرج بسطامی اشاره کرد
سخن محمدرضا شجریان درباره‌ی ایرج بسطامی: بسطامی! خداوند گوهری به تو داده و من می‌خواهم این گوهر را شکل بدهم. او 6 سال شاگرد من بود. تا میانه دوره عالی هم با من کار کرد. آینده خوبی برایش پیش بینی می‌کردم. گلی بود که خیلی زود پرپر شد
ایرج بسطامی ، بم ، خسارت ، درگذشت ، زلزله ، زمین لرزه ، کرمان