برای قدیمی‌ها خانه‌ یعنی خشت، آجر، هشتی، ارسی، هفت‌دری، پنج‌دری، پستو، حوض، آب‌انبار، اندرونی، در‌های دولنگه چوبی و کولون‌هایش، باغچه و سرانجام آینه‌کاری و مقرنس. عنصر‌هایی که زندگی مدرن امروزی از آنها آشنازدایی کرده و کمتر کسی همه آنها را از نزدیک می‌شناسد.

با وجود این، در خانه حاج‌آقا علی که از سال 1136هجری خورشیدی تا به حال یکی از بزرگ‌ترین و زیباترین خانه‌های خشتی جهان لقب گرفته تمام این عنصر‌ها را می‌توان یکجا دید؛ خانه‌ای باصفا که در روستای قاسم‌آباد حاجی در 6‌کیلومتری شهرستان رفسنجان قرار دارد.

این عمارت که توسط حاج آقا علی معروف به زعیم الله رفسنجانی (یکی از بزرگترین تاجران ایرانی آن دوره) ساخته شده، 7‌هزار مترمربع زیربنا دارد و در مرکز آن کلاه‌فرنگی قرار گرفته که نور فضای حوضخانه را تأمین می‌کند. وسط حوضخانه حوض مستطیل شکلی قرار دارد که در گذشته با حوض‌های حیاط‌‌های جانبی در ارتباط بوده است.

خانه دارای هشتاد و شش اتاق (هفت دری، پنج دری، سه دری و پستو) بوده که در چهار بخش اصلی ساختمان حوضخانه، شاه نشین، پاییزی و زمستانی احداث شده اند. یک آشپزخانه بزرگ و انبار بزرگ وظیفه تامین نیازهای این مجموعه را بر عهده داشته است. چهار حیاط، راهروهای سرپوشیده و روباز و سه هشتی نیز ارتباط قسمت‌های مختلف این خانه بوده اند.

دیدنی های خانه حاج آقا

در مرکز ضلع جنوبی ایوانی بلند قرار دارد که در 2طرف آن با حفظ تقارن 2راهرو دسترسی ایجاد شده است. تالارهای پاییزی و زمستانی در ضلع‌های غربی و شمالی بنا قرار گرفته‌اند و نسبت به تالار شاه‌نشین و حوضخانه کمی ساده‌تر به‌نظر می‌رسند.

افزون بر این، خانه‌ حاج‌ آقا علی نمادی از معماری دوره‌ قاجار است و مزین‌بودن به گچبری‌های زیبا و کتیبه‌های رنگارنگ ازجمله امتیاز‌های آن است.

 با بازشدن هفت‌دری‌های عمارت کلاه‌فرنگی و ورود هوای گرم به داخل ساختمان و برخورد آن با فواره‌های آب، تلفیقی از هوای گرم و قطرات ریز آب، هوا را لطیف می‌کرده که این تنها یکی از ویژگی‌های این عمارت است.

تالار حوضخانه وسیع‌ترین فضای سرپوشیده خانه است. سقف آن در ارتفاع طبقه دوم با گنبدی عظیم پوشانده شده و در زمینه مستطیل کادر بندی شده و در مرکز آن کلاه فرنگی قرار گرفته است.

خانه دارای هشتاد و شش اتاق (هفت دری، پنج دری، سه دری و پستو) بوده که در چهار بخش اصلی ساختمان حوضخانه، شاه نشین، پاییزی و زمستانی احداث شده اند.

در وسط حوضخانه حوض مستطیل شکلی قرار دارد که در گذشته با حوض‌های حیات‌های جانبی در ارتباط بوده است و آب آن از طریق قنات تأمین می شده است. حوضخانه در دو طبقه ساخته شده که در طبقه بالای آن تعدادی اتاق و دو تالار در ضلع شمالی و جنوبی قرار گرفته است. نمای داخلی حوضخانه با اندود گچ و گچ بری‌های برجسته با طرح‌های اسلیمی تزیین شده است.

تالار شاه نشین یا بهاره هم در مرکز ضلع جنوبی ایوانی نسبتاً بلندی قرار دارد که در طرفین آن با حفظ تقارن دو راهرو دسترسی ایجاد شده است. تالارهای پاییزی و زمستانی در اضلاع غربی و شمالی بنا قرار گرفته اند و نسبت به تالار شاه نشین و حوضخانه کمی ساده تر اجرا شده اند.

آنچه در این جا گفته شد، معرفی مختصری از خانه حاج آقا علی بود، سخن در وصف زییابی های این مجموعه ارزشمند غاصراست و پیشنهاد می کنیم دیدن این بنای تاریخی را حتما در برنامه هایتان قرار دهید تا خود شاهد تمام این زیبایی هاباشید.

عکس های بیشتر از این عمارت زیبا را اینجا ببینید.

 نوشته شده توسط: امیر عباس فرقانی